İşitsel Teknolojiler

Giriş

        Tüm kitle iletişim araçlarının; haber verme-bilgilendirme, eğitme, kamuoyu oluşturma, mal ve hizmetlerin tanıtılması vb. temel görevleri vardır. Bu görevlerin hemen hemen hepsi toplumsal, sosyo-kültürel yapının sağlıklı oluşması açısından son derece önemlidir. Eğitim işlevi bu görevlerden en önemlisidir denilebilir. Çünkü toplum bireylerinin sağlıklı, kültürlü, ülkesine ve vatanına hizmet eden, mesleki ve ahlaki değerleri koruyan bireyler olarak yaşamlarını sürdürebilmeleri için iyi bir eğitimden geçmeleri gerekmektedir.

        “Günlük hayatımızın önemli bir parçası haline gelen medya eğitim sürecine de dahil olmaktadır. Bireyin sosyalleşmesinde medyanın etkisi giderek artmaktadır. Medya adı okul olmadığı halde benzer işlevleri gören bir kurum haline gelmektedir. Nitekim bazı davranışların, bilgilerin ve tavırların medya yoluyla daha etkili bir şekilde kazandırıldığı gözlenmektedir. Bu durumda, eğitim ile medya arasında en verimli ve harmonik ilişkinin sağlanması gerekmektedir. Bu amaçla okullardaki eğitim-öğretim uygulamaları, medyadan da yararlanabilecek şekilde yeniden ele alınmalıdır ve düzenlenmelidir.”(Erdoğan, 2002:5)

         Bilimsel ve teknolojik gelişmeler ışığında, uzaktan öğretim için özel olarak hazırlanmış öğretim ünitelerinin öğrencilere aktarımında etkili öğrenmelerin sağlanabileceği, herkesin rahatlıkla ulaşabileceği kitle iletişim araçları kullanılmaya başlanmıştır.

YAYIN YOLU İLE ÖĞRETİM

         Uzaktan öğretim için özel olarak hazırlanmış öğretim ünitelerinin, televizyon ve radyo ortamı ile öğrencilere ulaştırılması suretiyle yapılan öğretimdir.

         Yayın yoluyla öğretim türleri genel olarak; işitsel ve görsel-işitsel teknolojiler olarak sıralanabilir.,

Resim 1. Yayın yolu ile öğretim araçları

İŞİTSEL TEKNOLOJİLER

        Radyo, teyp(ses kaseti), telefon ve telekonferansı bu grupta yer alan teknolojilerdir.

1)Radyo

        Radyo, radyoelektrik dalgaların özelliklerinden yararlanarak seslerin iletilmesi sistemidir.

Sadece kulağa hitap eder ve  yalnızca kulağı etkilediği için oldukça soyut yaşantılar sağlar

Büyük insan kitlelerini etkileme gücüne sahiptir.

Tek yönlü bir iletişim aracıdır.

Resim 2. İlk radyolardan biri

??????
Radyo çok eski bir teknoloji ama yıllar öncesinde eğitim için kullanıldığını biliyor muydunuz? Bu eğitimler radyoyla nasıl verilmiş olabilir?

 Eğitim ve Öğretimde Radyonun Kullanım Biçimleri

        Radyonun yaygın eğitim kapsamında (yetişkin eğitimi, halk eğitimi vb.)bazı kullanımları söz konusu olmasına rağmen, milli eğitim sisteminde ve öğretimde etkili olarak kullanılamayan bir iletişim aracıdır.

     
   Radyo eğitim ve öğretim amaçlı olarak üç türlü kullanılır.

1.  Radyo yönetmenleri tarafından okullar için gerekli olan eğitim ve öğretim programlarının öğretim ve ders programlarına uygun biçimde hazırlanması.
2. Öğretmenlerce öğrencilerine radyoda yayınlanan eğitim programlarının yayın saatleri verilerek, bu programları 
3. Öğretmenlerin radyo programlarını kendi başlarına hazırlamaları.

Radyo ve Radyo Programlarının Eğitim Yönünden Yararları
Ø  Kullanımı kolay ve ucuz bir araçtır.
Ø  Radyo programları, olgu ve olayların büyük insan kitleleri tarafından aynı anda işitilmesini sağlar.
Ø  Canlı ve cansız cisimler, olaylar ve olgular, insanlar ve diğer ülkeler hakkında belirsiz olan tutum ve inançları geliştirebilir, değiştirebilir ya da yenileri oluşturulabilir.
Ø  Programlarda kulağı etkileyen her çeşit eğitim aracının ve müzik aletinin kullanılması mümkündür.
Ø  Programlar kasetlere kaydedilip, istenildiği zaman kullanılabilir.
Ø  Radyo yayını yapan kurum eğitim programlarını defalarca yayınlayabilir. Böylece, herhangi bir programı dinleyememiş olan öğrenci ya da öğretmenlerin tekrar dinlemeleri mümkün olur.
Ø  Bireye kendi hızına göre ilerleme olanağı verir.

Resim 3. Toplumsal kitle aracı radyo

?????

Sizde radyo ve radyo programlarının eğitim yönünden yararlarının neler olabileceğini düşünün. 

Sınırlılıkları

Resim 4. Atasözü

      Ø  Yalnız kulağı etkilediği için, radyo programları hazırlamak zordur. Ayrıca duyma özürlü insanlar için geçersiz bir seçenektir.

Ø  Öğretim ve ders programlarında belirlenen hedef ve davranışlar, radyo programları ile tam olarak işlenemez.

Ø  Tek yönlü bir iletişim aracı olduğu için, dinleyicilerden (canlı yayın dışında) programlarla ilgili olarak hemen dönüt almak olanaksızdır.

Ø  Her alıcı grubunun düzeyine uygun radyo programları hazırlamak, zaman alıcı, masraflı ve özel bir eğitim sonucu kazanılabilecek davranışları ve becerileri gerektirir.

Ø  Programların önceden dinlenip hazırlık yapılması ve (kasetlere kayıt edilmediği takdirde) tekrarı zordur.

Ø  İyi açıklamalar yapılmadığı hallerde, öğrencilerin duyulan seslerin kaynakları hakkında çoğu zaman yanlış izlenimler edinmeleri söz konusudur.

Ø  Zaman kısıtlamaları nedeni ile radyo programlarında işlenen ünite ve konular ile ilgili örnekler yeterince verilemeyebilir.

     Ø  Bir merkezden hazırlanan radyo programlarının yayın saatleri ile, okullardaki ders saatlerinin eş zamanlı olması oldukça zordur.

Ø  Öğretmenin radyo programları boyunca istediği yerde durup, gerekli açıklamaları yapmasına olanak vermez.

Ø  Ortam üzerinde öğrenci denetimi söz konusu değildir.

Ø  Tekrar dinlemek ya da düşünmek için denetim ve durdurma olanağı yoktur.

Ø  Psiko-motor becerilerin öğrenilmesine ve konuyu derinliğine öğrenmeye uygun değildir.

       
        Radyoyu eğitimde daha etkili hale getirmek amacıyla; diğer ortamlarla birlikte kullanılabilir(Örneğin; radyo ile yazılı ve basılı gereçleri veya radyo ile teybi birlikte kullanma.) ya da yerel kayıt yapılarak, yayınların daha sonra tekrar ayrıntılı olarak dinlenmesi sağlanabilir.

Teyp, Ses Kaseti

        Teyp, üzerinde demir oksit kristalleri yapıştırılmış 1/4 ya da 1/7 inç eninde olan, plastik, asetat ya da kağıt şeritlerdir.

Resim 5. Teyp

         1/7 inç olanları genellikle kaset içinde olup, bu şeritlere ses alınabilmesi ve tekrar çalınabilmesi için özel ses kaydedici araçlara ihtiyaç vardır.

Resim 6. Kompakt kaset

   Yararları
Ø  Kulağa hitap eden araçlar arasında en etkili olanıdır. Öğrencilerin kendi konuşmalarını dinleyip, yine kendilerinin değerlendirmelerini sağlayan teyp; genel olayları, radyo ve televizyon programlarındaki sesleri kaydetme ve sınıf ortamında öğrencilere dinletme olanağı sağlar.
Ø  Öğretmen kaseti önceden dinleyip ayrıntıları öğrenebilir. Böylece öğrencilerin sorabileceği sorulara kendini hazırlar.
Ø  Teypler ve özellikle pille çalışanlar küçük hacimli ve taşınabilir olduklarından evde, derste, yolda vb. kullanılabilir.
Ø  Aracın kullanılması, bakımı, ses kaydı, müzik, ses efekti eklenmesi, program üretimi ve çoğaltılması gibi hususlar her öğretmen tarafından yapılabilir.
Ø  Bu araç, hem bireysel hem de küçük veya büyük öğrenci grupları için, yalnız başına veya diğer araçlarla birlikte kullanılabilmektedir.
Ø  Teyplerin en yoğun kullanıldığı alanlar arasında; müzik öğretimi ve yabancı dil sayılabilir. Ayrıca öğretmen yetiştirme uygulamalarında mikro öğretim tekniğinden yararlanılırken, sadece işitsel becerilerin ön planda bulunduğu durumlarda teyplerden yararlanılabilir.

Sınırlılıkları
Ø  Sadece bireylerin işitsel duyularına hitap eder.
Ø  Tek yönlüdür. Dönüt alınamaz.
Ø  Kaydı yapılmış olan sesler, gerçeklerini yansıtmakta yanıltıcı olabilir.

Telefon

         Telefon, birbirinden uzakta yerlerde bulunan kişiler ve düzenekler arasında bilgi alışverişini sağlayan elektrikli ses alıp verme aygıtıdır.

?????
Telefon uzaktan eğitimde nasıl kullanılıyor olabilir? Ne şekilde kullanılsaydı en etkili uzaktan eğitim gerçekleşirdi?

Resim 7. İlk telefonlardan biri

  Yararları
Ø  Öğretmen ve öğrenci arasında ileri düzeyde bireysel etkileşim sağlar.
Ø  Ucuz ve verimli bir araçtır.
Ø  Birinci kaynaktan bilgi sağlar.
Ø  Diğer öğretim teknolojilerini ne materyallerini işitsel bir ortam olarak destekleyici bir rol oynar.
Ø  Uzaktan eğitim ve öğretim süreçlerinde öğrenci destek hizmeti olarak kullanılabilir.

Resim 8.Uzaktan eğitimde telefon kullanımı

Sınırlılıkları
Ø  Sadece kulağa hitap eden tek yönlü bir araçtır.
Ø  Telefonla iletişim sırasında bir takım teknik sorunlar ortaya çıkabilir.
Ø  Yüz yüze öğretime göre daha uzun bir hazırlık zamanı gerktirir.
Ø  Kaynak ya da alıcıların iletişim esnasında telefon ile görüşme zorlukları (etkili konuşma becerisi, zamanlama, kullanılan ifadeler, zamanı etkili kullanma vb.) sadece ses iletişimine dayalı bu aracın etkisini azaltabilir.
Ø  Telefon konferansı uygulamalarında sınıf yönetimi güçleşebilir.

Telefonu eğitimde etkili hale getirmek amacıyla:

         Eğitim-öğretim süreçlerinde telefon kullanırken öğrencilerin “işittiklerinin sadece %11’ ini işitme duyuları ile edinilen yaşantılar yolu ile öğrendikleri ve zaman sabit tutulmak üzere insanların işittiklerinin sadece %20’sini hatırlayabildikleri” unutulmamalı ve bu araç eğitim ve öğretimde daha çok diğer (görsel, yazılı ve basılı vb.) ortamları “destekleyici” bir konumda kullanılmalıdır.

         Öğretmenlerin telefon konferans yönetimi kullanmak üzere yetiştirilmeleri, telefonla eğitim-öğretim süreçlerinin başarıya ulaşmasında önemli bir konudur.

         Birkaç telefon birleştirilerek, aynı zamanda yerel merkezler ve merkez kampüsü arasında “işitsel konferans” şeklinde bir kullanım söz konusu olabilir.

Telekonferans

         Telekonferans, coğrafik yönden değişik yerlerde bulunan kişilerin toplantı yapmak için işitsel-görüntülü elektronik araçlar kullanılarak iletişim kurmaları.

Özellikleri ve Uygulama Biçimleri

        Telekonferans sisteminde coğrafi olarak birbirinden çok uzak bölgelerde yerleşmiş kişiler ses, görüntü, veri ve çizim vb. unsurları karşılıklı olarak paylaşabilmektedir.

        Yaygın olarak akademik araştırma ağlarında kullanılan ve klasik konferans sistemine göre önemli avantajlar sağlayan telekonferans uygulamaları; telefon hatlarının kullanımı yolu ile, geleneksel televizyon yayıncılığı, uydular, kısa dalga, kapalı devre televizyon ve kablo yayıncılığı gibi yollarla gerçekleşebilmektedir.

        Uydu teknolojisiyle gerçekleştirilen video telekonferans uygulaması en yaygın uygulama biçimidir.

Telekonferans Uygulamalarının Yararları
Ø  Coğrafi koşullar açısından birbirinden farklı olan bölgelere aynı anda ulaşılarak coğrafi sınırlar ortadan kalkar ve böylece herkese eşit koşullarda eğitim fırsatı ve olanağı sağlar.
Ø  Çok sayıda kaynak, çok sayıda alıcıya anda ulaşabilir.
Ø  Yaygın olarak akademik araştırma ağlarında kullanılmakta ve klasik konferans sistemlerine oranla önemli avantajlar sağlamaktadır.
Ø  Uzaktan eğitim uygulamalarında etkileşimli (interaktif) bir teknoloji olarak yararlanılabilmektedir.
Ø  Ses konferans sistemleri, kullanım açısından oldukça basit ve ucuzdur.
Ø  Ses ve grafik telekonferansı ile, ses iletiminin yanı sıra hareketsiz görüntülerin (şekil, grafik, çizelge, formül, resim, çizim vb.) iletimi de sağlanabilmektedir.
Ø  Video telekonferans sistemi ile iki yönlü ses iletimine ilaveten, tek ya da iki yönlü görüntü iletimi de gerçekleştirilebilmektedir.
Ø  Televizyonların özellikle haber bültenlerinde yaygın biçimde kullanılan bir sistemdir.

Resim 9. Video telekonferans sistemi

Sınırlılıkları
Ø  Telekonferans yolu ile bilgi alışverişinde, yayının yapıldığı kaynak ya da alıcılardan kaynaklanan teknik birtakım sorunlar ortaya çıkabilir.
Ø  Ses ve grafik telekonferans ortamları sırasında, sesin iletildiği telefon hattı üzerinden görsel gereçlerin aktarımı, belli bir süre de olsa ses iletiminin kesilmesini gerektirebilir.,
ØCoğrafi sınırların ortadan kalkması yüzünden bölgeler arası saat farkından, kültürel farklılıklar dikkate alınmalıdır.

Resim 10. Telekonferans bağlantı sistemi